Terugkoppeling bijeenkomst Beleidstheorie bij het Rijk

Op woensdag 25 september jl. organiseerde het ministerie van Financiën (FIN), in samenwerking met het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW), een bijeenkomst over de rol van de beleidstheorie bij de Rijksoverheid. In een volle Rembrandtzaal werd de middag geopend door voorzitter Odette van de Riet, hoofd Bureau Strategische Analyse (Inspectie der Rijksfinanciën / FIN). Het publiek bestond uit doorgewinterde evaluatoren en beleidsmedewerkers die voor het eerst kennismaakten met de beleidstheorie.

Ervaren evaluator Johan Vonk (BSA / FIN) begon met de ‘theorie van de beleidstheorie’. Johan legde de logica van input-throughput-output-outcome-impact uit en lichtte toe hoe concepten als doeltreffendheid en doelmatigheid zich verhouden tot de beleidstheorie. Hij benadrukte het belang van het expliciet maken van onderliggende aannames en hoe de beleidstheorie de basis vormt voor een goede evaluatie (zowel vooraf, tijdens de uitvoering als achteraf).

Reina Kloosterman en Jolijn Engelbertink (SZW) lieten vervolgens de toepassing van de beleidstheorie zien binnen het thema Kinderopvang. Reina benadrukte hoe waardevol het is om samen met beleidscollega’s een beleidstheorie op te stellen om zo tot heldere doelen en passende beleidsinstrumenten te komen. De beleidstheorie vormt niet alleen de basis voor beleid, maar helpt ook om beleid continu te toetsen aan de gestelde doelen. Jolijn vertelde dat beleidstheorieën bij SZW steeds vaker worden opgesteld, maar dat de praktische uitvoering ervan nog een uitdaging kan zijn. Hiervoor is onlangs een korte handreiking ontwikkeld met een praktisch stappenplan, en er is een expertgroep opgericht van collega’s met ervaring op het gebied van beleidstheorieën om anderen hierbij te helpen.

Tijdens de aansluitende Q&A kregen de deelnemers de kans om vragen te stellen. Zo werd onder andere besproken dat het, gezien de diversiteit aan externe factoren en aanpalend beleid, belangrijk is om enerzijds duidelijk af te bakenen, maar anderzijds ook integraal te kijken en contact te zoeken met collega’s op andere beleidsterreinen. Ook werd de rol van wetenschappelijke inzichten besproken, met een focus op aannames en causale mechanismen die ten grondslag liggen aan de beleidstheorie.

Na de pauze gingen de deelnemers zelf in groepjes aan de slag met een casus over het nieuwe financieringsstelsel voor de kinderopvang. Het opstellen van een beleidstheorie bleek in de praktijk een uitdaging. Er ontstonden aan de tafels discussies over bijvoorbeeld of bepaalde elementen output of outcome waren en hoe het precies zat met doelmatigheid. In de plenaire afsluiting benadrukte Odette van de Riet het belang van de beleidstheorie voor doeltreffend en doelmatig beleid. De bijeenkomst werd afgesloten met een goed bezochte borrel, waar levendige discussies werden gevoerd over de ins en outs van de beleidstheorie.